Κωμωδία, τραγωδία μονόπρακτη

πληροφορίες για το έργο

Το πρωτοποριακό έργο του Καζαντζάκη θεωρείται το πιο μοντέρνο θεατρικό που έχει βγει από τη γραφίδα του. Γραμμένο την περίοδο που ήταν ακόμα φοιτητής, συγγενεύει φανερά με κομβικά έργα της ευρωπαϊκής θεατρικής πρωτοπορίας όπως, χαρακτηριστικά, με το Κεκλεισμένων των Θυρών του Ζαν Πωλ Σαρτρ και με το Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουελ Μπέκετ. Σημαντική διαφορά, ωστόσο, αποτελεί το γεγονός ότι το έργο του κρητικού στοχαστή και δραματογράφου είναι γραμμένο μερικές δεκαετίες νωρίτερα από τα αντίστοιχα των δυο Ευρωπαίων ομότεχνών του.

Μια ακόμα ιδιοτυπία της Κωμωδίας είναι ότι σε σχέση με τα υπόλοιπα θεατρικά του Καζαντζάκη λείπει το μέγεθος και η χαρακτηριστική του πληθωρικότητα. Το έργο είναι ένα σύντομο μονόπρακτο (η παράσταση διαρκεί 50΄) μέσα στη διάρκεια του οποίου ο Καζαντζάκης καταφέρνει να δώσει συμπυκνωμένες- αλλά απόλυτα κατανοητές- μερικές από τις βασικότερες φιλοσοφικές του θέσεις, από κείνες που του έδωσαν μια τόσο ξεχωριστή θέση στα παγκόσμια γράμματα.

Υπόθεση

Σ’ ένα πολυτελές δωμάτιο, που- όπως σημειώνει ο Καζαντζάκης- είναι ο εγκέφαλος του ανθρώπου «την ώρα του ψυχομαχητού», δυο γέροι μιλούν για τη ζωή τους περιμένοντας κάποιον· ο ένας ήταν άνθρωπος του στοχασμού και ο άλλος της εμπειρίας και των απολαύσεων.

Σιγά-σιγά, αρχίζουν να έρχονται διάφοροι άνθρωποι: ένα μικρό κορίτσι, ένας ευσεβής και φανατικός ασκητής, μια μοιχαλίδα, ένας νέος που φοβάται τον θάνατο, ένας σακατεμένος εργάτης, ο «άφρων» της Καινής Διαθήκης, η μαυροφορεμένη μητέρα του κοριτσιού, μια γριά, ένας αμίλητος και υπερήφανος νέος, μια καλόγρια. Ο ασκητής σχολιάζει επικριτικά κάθε νέα άφιξη και διαρκώς επιβεβαιώνει ότι ο αναμενόμενος θα έρθει τα μεσάνυχτα, συνεπώς όλοι πρέπει να είναι προετοιμασμένοι και εγρήγοροι.

Όμως, τα μεσάνυχτα περνούν και δεν έρχεται κανείς…

[Από την επίσημη ιστοσελίδα του Μουσείου Καζαντζάκη]

Το έργο του μεγάλου κρητικού λογοτέχνη παραδόξως αγνοήθηκε στην Ελλάδα για περισσότερο από 100 χρόνια, ενώ στο εξωτερικό δεν έχει περάσει απαρατήρητο, αντίθετα έχει μεταφραστεί (σε 4 γλώσσες) και παρασταθεί. Μια ακόμα παράστασή του στο εξωτερικό (Λονδίνο) έγινε τον περασμένο Μάιο. Η ομάδα “Αντίβαρο” έρχεται τώρα να το αξιοποιήσει κι εδώ για την πρώτη της εμφάνιση και να ξαναθέσει έτσι επί τάπητος το ζήτημα της θεατρικότητας ή αντιθεατρικότητας των έργων του Καζαντζάκη. Μέχρι σήμερα τα καθεαυτό θεατρικά έργα του μεγάλου κρητικού θεωρούνταν σχεδόν απρόσιτα, μεγαλεπήβολα, υψιπετή, πληθωρικά, εξαιρετικά απαιτητικά από πλευράς σκηνικών προδιαγραφών. Όλα αυτά έτειναν να μας ωθήσουν να θεωρήσουμε τα έργα του ξεπερασμένα, ενώ η κατηγορία της αντιθεατρικότητας έχει ακουστεί από τις πρώτες κιόλας παραστάσεις έργων του στη σκηνή. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία για μας είναι ότι καταπιανόμαστε με ένα από τα έργα του εκείνα που δε θεωρούνταν αξιόλογα ακόμα κι από τους υποστηρικτές του θεατρικού του ύφους, ένα από τα έργα που παρόλο που γράφτηκε στη νιότη του, δεν μπόρεσε να τραβήξει το ενδιαφέρον κανενός Έλληνα σκηνοθέτη και κανενός ελληνικού θιάσου. Ανασύρουμε το έργο αυτό, όχι μόνο με τη λογική ότι είναι αξιόλογο και άδικα παραγκωνισμένο, αλλά και με τη φιλόδοξη προσδοκία ότι θα κάνουμε το θεατρικό κοινό να επανεξετάσει τα πιο παραγνωρισμένα έργα του μεγάλου συγγραφέα ή να δει με άλλη ματιά ακόμα και τα ήδη παιγμένα. Εξαιρετική γοητεία άσκησε στην ομάδα από την άλλη η συγγένεια του έργου με έργα της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας όπως το Κεκλεισμένων των Θυρών του Ζαν Πωλ Σαρτρ και το Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμιουελ Μπέκετ, παρόλο που το έργο του Καζαντζάκη προηγήθηκε αρκετές δεκαετίες από τα αντίστοιχα ξένα.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Μανώλης Σειραγάκης

Πρωτότυπη Μουσική: Στέλιος Ζουμαδάκης

Χορογραφία: Ειρήνη Μοσχάκη

Φωτισμοί: Γιώργος Πριναράκης

Αφίσα: Ζαχαρίας Τσαμάνδουρας

Επιμέλεια αφίσας: Άννα Τζανιδάκη

Φωτογραφίες: Γιώργος Πριναράκης

Χειρισμός ήχου: Άννα Τζανιδάκη

Ερμηνεία:

Γέρος Α: Στέλιος Ζουμαδάκης, Γέρος Β: Δημήτρης Βαρελάς/ Βασίλης Πελαντάκης, Κοριτσάκι: Κατερίνα Απλαδά, Ασκητής: Γιάννης Χατζηβασιλείου/ Μάνος Κελιγιαννάκης, Νέα: Βασιλική Μάρκου/ Ίλια Μοττάκη, Νέος: Βασίλης Σταματάκης, Εργατικός: Ευθύμης Καρουζάκης, Άφρων: Σπύρος Αλυσανδράτος, Μάνα: Ειρήνη Μοσχάκη, Περήφανος Νέος: Γιώργης Σηφακάκης