Στα όρια

πανελλήνια πρεμιέρα

λίγα λόγια για το έργο

Αμερική, λίγο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Κλερ Άρτσερ ζει σε έναν πύργο μαζί με τον δεύτερο σύζυγό της Χάρι και περνά ατέλειωτες ώρες στο θερμοκήπιό της, προσπαθώντας να δημιουργήσει νέα είδη φυτών. Έχει φτάσει στο σημαντικότερο και πιο ριψοκίνδυνο πείραμά της, την «Ανάσα της ζωής», και η πλήρης αφοσίωσή της σ’αυτό, κάνει το οικογενειακό και φιλικό της περιβάλλον να ανησυχεί ιδιαίτερα. Η σύγκρουση δεν αργεί να έρθει: καθώς η Κλερ κλείνει τη θέρμανση του σπιτιού διοχετεύοντάς την όλη στο θερμοκήπιο, εισβάλλουν όλοι στο προσωπικό της άβατο για να πάρουν το πρωινό τους εκεί. Η Κλερ δεν μπορεί να εργαστεί κάτω από αυτές τις συνθήκες και η τελική ρήξη θα έχει αναπάντεχα αποτελέσματα…

Η βραβευμένη με Pulitzer, Σούζαν Γκλάσπελ, επηρεασμένη από τη διδασκαλία του Πλάτωνα και τις πρώιμες φροϋδικές θεωρίες αλλά και από τον Δαρβίνο και τον Νίτσε, δημιουργεί μια αντισυμβατική ηρωίδα, η οποία απορρίπτει εντελώς τους παραδοσιακούς γυναικείους ρόλους της εποχής: της μητέρας, της συζύγου, της ερωμένης, της γυναίκας που δεν μπορεί να δημιουργήσει αλλά πρέπει να παραμείνει στάσιμη. Η Κλερ πιστεύει ότι η εξέλιξη μπορεί να επιτευχθεί όχι από τη φυσική ροή των πραγμάτων αλλά με αποφασιστικό και βίαιο τρόπο. Φέρνει τα φυτά στα βιολογικά τους όρια προκειμένου να δημιουργηθεί το «καινούργιο». Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο θα έρθει και το «καινούργιο» για τους ανθρώπους. Εναντιώνεται σε οτιδήποτε την κρατά εγκλωβισμένη στο «παλιό», χωρίς ποτέ να γίνεται κατανοητή από τους οικείους της. Γι’ αυτούς, η Κλερ βρίσκεται στα όρια τρέλας και λογικής και προσπαθούν με κάθε μέσο να την επαναφέρουν στη συμβατικότητά της. Εκείνη, όμως, θα συνεχίσει ως το τέλος να διεκδικεί τη διαφορετικότητα ακολουθώντας τον μοναδικό δρόμο που πιστεύει πως θα έχει αποτέλεσμα. Κι αυτός ο δρόμος περνάει μόνο μέσα από την καταστροφή.

λίγα λόγια για την συγγραφέα

Η συγγραφέας αναδείχτηκε θεατρικά μέσα από τον  κύκλο των Provincetown Players, ενός σχήματος που στηρίχτηκε κυρίως σε τρεις κομβικές προσωπικότητες. Στην ίδια, στον σύζυγό της Τζωρτζ Κραμ Κουκ και στον Ευγένιο Ο’ Νηλ. Η Γκλάσπελ, αν και κατάφερε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 να αποσπάσει ένα βραβείο Pulitzer, παρέμεινε για πολύ καιρό αγνοημένη καθώς η βαριά σκιά του Ο’ Νηλ -με τον οποίο μοιράζονται πολλά κοινά στοιχεία στη γραφή- έπεσε για δεκαετίες πάνω της και σχεδόν την εξαφάνισε. Πρόσφατα, ωστόσο, η αξία της ανακαλύφθηκε εκ νέου στις ΗΠΑ, διοργανώθηκε ένα συνέδριο με αποκλειστικό θέμα τη δραματουργία της στο Λονδίνο και οι συγγραφικές αρετές της, ο πρωτοποριακός τρόπος της γραφής της και οι ακραίες προοδευτικές απόψεις της τράβηξαν την προσοχή πολλών μελετητών, που δεν άργησαν να εντοπίσουν τις πηγές της.

Πέρα από τον σταθερό «διάλογο» με τα έργα του Ο’ Νηλ  διαπιστώθηκε ότι η Γκλάσπελ έχει επηρεαστεί από τους Νίτσε και Φρόυντ. Στο συγκεκριμένο έργο πάντως που ο Δημήτρης Βαρελάς μετέφρασε Στα Όρια βασίζεται κυρίως στην αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα. Η Γκλάσπελ καταδικάζει απερίφραστα τους «θαυματοποιούς» και παρακολουθεί τη ζωή μιας γυναίκας στη μεσοπολεμική Αμερική που προσπαθεί με όλες της τις δυνάμεις να καταφέρει να βγει από το σπήλαιο έξω στο φως. Η αντιμετώπιση του περίγυρου είναι αυτή ακριβώς που έχει προβλέψει ο Πλάτωνας.

Η λατρεία του κύκλου των Provincetown Players στον αρχαίο ελληνικό κόσμο δε φαίνεται μόνο από τις επιδράσεις των σχετικών έργων στα αντίστοιχα της Γκλάσπελ ή του Ο’ Νηλ, αλλά ακόμα πιο χειροπιαστά από το γεγονός ότι λίγους μήνες μετά το ανέβασμα του έργου στη Νέα Υόρκη  ο σύζυγός της, Τζωρτζ Κραμ Κουκ, ήρθε για να μείνει μόνιμα στους Δελφούς, και λίγο αργότερα πέθανε- φορώντας όπως πάντα την παραδοσιακή ελληνική φορεσιά- από  μια ασθένεια που του μετέδωσε ο σκύλος του. Η κόρη του ζεύγους πήρε μέρος λίγα χρόνια αργότερα στον χορό των Ωκεανίδων στις πρώτες Δελφικές Γιορτές του Άγγελου και της Εύας Σικελιανού, καθώς η σκέψη για τη διοργάνωσή τους απασχολούσε και τον ίδιο τον Κουκ.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Μανώλης Σειραγάκης

Μετάφραση/ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά: Δημήτρης Βαρελάς

Πρωτότυπη Μουσική: Στέλιος Ζουμαδάκης

Σκηνικά-Κοστούμια: Κάλλη Καραδάκη

Φωτισμοί: Γιώργος Πριναράκης

Ήχος: Μαρία Κουφάκη

Παίζουν: Δημήτρης Βαρελάς, Στέλιος Ζουμαδάκης, Γιάννα Παγιαβλή, Μαρκέλλα Πετρογιαννάκη, Στέλλα Σειραγάκη, Μανώλης Σειραγάκης, Πέτρος Τσιμπούρης, Γιάννης Χατζηβασιλείου, Βιβή Χατζηκωτούλα.